48. Confiscatie van eigendommen van vreemde staten
Naar aanleiding van de internationale discussie over de mogelijke confiscatie van bevroren Russische tegoeden heeft de Minister van Buitenlandse Zaken de CAVV op 13 augustus 2024 verzocht om advies uit te brengen over de (on)rechtmatigheid van confiscatie van vreemde staatseigendommen onder het internationaal recht.1 Omdat in de genoemde internationale discussie ook andere, minder vergaande maatregelen ten aanzien van bevroren vreemde staatseigendommen ter tafel worden gebracht, zal dit advies ook ingaan op deze alternatieve maatregelen, zoals het aanwenden van buitengewone inkomsten op vreemde staatseigendommen voor de financiering van een lening aan een staat.
Deel I bakent het advies af en definieert een aantal kernbegrippen.
Deel II zet kort uiteen welke concrete maatregelen ten aanzien van bevroren Russische tegoeden op tafel liggen, zodat de daaropvolgende juridische analyse deze verschillende maatregelen kan onderscheiden.
Deel III gaat in op de regel van immuniteit van staatseigendommen die mogelijk aan confiscatie (of alternatieve vormen van inmenging) in de weg staat.
Vervolgens bespreekt het advies in deel IV welke regels van internationaal recht confiscatie (of alternatieve vormen van inmenging) mogelijk toestaan, ook als deel III een prima facie onverenigbaarheid met de regel van immuniteit van staatseigendommen vaststelt. De CAVV bespreekt achtereenvolgens het leerstuk van tegenmaatregelen, het recht op zelfverdediging en regels omtrent het tegengaan van financiering van terrorisme.
Het advies sluit in deel V af met enkele overwegingen ten aanzien van de risico’s die het gebruik van de onderzochte maatregelen mogelijk met zich meebrengen. Ook als confiscatie van vreemde staatseigendommen onder omstandigheden zou zijn toegestaan, betekent dit uiteraard niet dat het nemen van een dergelijke maatregel geen politieke, economische of financiële risico’s met zich meebrengt. Het internationaal recht bepaalt welke maatregelen rechtmatig zijn, maar welke van deze rechtmatige maatregelen worden ingezet, vereist in essentie een politieke afweging.